Bazı arkadaşlarının az bir çalışmayla başarılı olabildiğini gören öğrenciler, kendilerinin niçin çok çalışmak zorunda kaldığını anlayamıyor. Hâlbuki bu farkı eğitim döneminin başındaki bilinçli çalışma ve “öğrenmeyi öğrenmiş olma” oluşturuyor. Bunun için de motivasyon ve neyi, niçin öğrendiğini kavramak gerekiyor.
Okullar açılıyor, dersler başlıyor. Her öğrenci ve velisi, başarılı bir ders yılı hayal ederek seneye başlıyor. Bununla beraber öğrencilerin çoğu istekli başladıkları ders yılını büyük ölçüde hayal kırıklığı ile bitiriyor. Buna yol açan nedenler ise yavaş yavaş ortaya çıkıyor. Başlangıçta düzgün olan yazılar bozulmaya, defterler kırışmaya başlıyor. Okula geç kalmak, derste dikkati verememek, tekrarları zamanında yapamamak, ödevleri unutmak, daha sonra yazılı tarihlerini karıştırmayı, öğretmenlerle iletişim sorunlarını ve sonuçta da başarı düşüklüğünü getiriyor. Sadece veliler değil, aslında öğrencilerin büyük çoğunluğu da kendi ders başarılarını yeterli bulmuyor ve daha çok çalışabilseler daha çok başarılı olacaklarına inanıyorlar.
Her öğrencinin başarılı olduğu dersler farklı olabilir. Belli derslerden başarılı olup diğerlerinde olamayan öğrenciler de var. Bazı öğrenciler, öğretmenini sevdikleri derslere daha çok çalışırken bazı öğrenciler de ilgili oldukları derslere daha çok çalışmayı tercih ediyor.
Bazı öğrenciler ise az bir çalışmayla da başarılı olabiliyor. Bunu gören diğer öğrenciler ise kendilerinin niçin daha çok çalışmak zorunda kaldıklarını anlayamıyorlar. Hâlbuki başlangıçtaki bilinçli çalışma sonucunda daha sonra daha az çalışılarak başarı yakalanabiliyor.
Bunun için öğrencinin daha küçük yaştan itibaren “öğrenmeyi öğrenmesi” gerekiyor. Bu da öğrencinin farklı konulara ilgisi, merak duygusu taşıması, öğrendikleri üzerinde düşünmesi ve anlamak istediği konuda eksikliğini fark ederek eksik bilgilerini tamamlaması yani derse motivasyonuyla mümkün.
İyi bir motivasyon için yeteneklerinin farkında ol!
Öğrencinin uyku, beslenme gibi temel alışkanlıkları yeterince kazanmış olması, fiziksel şartların sağlanmış olması, aile içi problemlerin ciddi boyutlarda olmaması, sağlığın yerinde olması da iyi bir motivasyonun temel şartlarındandır. Öğrencinin öğrenmeyi sevmesi ve merakı, öğrendiği şeylerin aklında kalmasını kolaylaştırıyor. Geçmiş bilgileri dersten önce gözden geçirerek eksiklerini tamamlaması, öğrenmeye hazır olmasını sağlıyor. Derste işlenen konulara ilgili, öğrenmeye meraklı öğrenci, başarıyı olumsuz olarak etkileyen faktörlerden daha az etkileniyor.
Öğrenmeyi öğrenmek hedef sahibi olmayı kolaylaştırırken öğrencinin bir hedefinin olması da öğrenmeyi kolaylaştırıyor. Öğrenmenin kendinden zevk alan çocuk, hedef sahibi olmazsa dikkatinin farklı alanlara dağılmasıyla başarı düşebiliyor. Ulaşabileceği bir hedefe sahip olması için öğrenci, kapasitesinin ve yeteneklerinin fakında olmalıdır. Öğrenciler, nasihat ve eksikliklerinin söylenmesi kadar hatta daha çok anne-baba ve öğretmenleri tarafından bireysel özelliklerinin keşfedilmesi ve bu özelliklerini nasıl değerlendireceklerine dair güzel örnek görmeleriyle hedef sahibi olabiliyorlar. Öğrenci, duygu ve düşüncelerini, sıkıntılarını ifade etme fırsatı bulduğunda ise kendisini daha iyi tanıyıp tanıtabilmektedir. Öğrenci, hedef sahibi olunca öğrenme ilgi ve isteği de daha çok oluyor.
Hedefin belirlenmesinde, gaye oluşumunda etkili olan nedenler yine kişiye özel. Bazen önemli bir hayat olayı, hatta yaşanılan bir travma bir yakının hastalığı, kaybı hedefe kapı aralıyor. Bazen de güzel bir örnek, bir yeteneğin keşfedilmesi, bir büyük tarafından bir alanda görülen takdir ve destek, ulaşılmak istenen hedefi oluşturarak kişinin öğrenmeyi öğrenmesini kolaylaştırıyor. Azmetmek ve çalışmakla birçok zorluğun üstesinden gelebildiğini iyi kavramış olan öğrencinin, yaşadığı zorluklara rağmen gayesine ulaşan kişilerle de ilgili güzel örnekler görme fırsatı olduğunda zaman zaman hissetmesi doğal olan yılgınlığı azalmakta, çalışma isteği ise artmaktadır. Hedefe giden yolda ödevleri zamanında yapmak, yeni konuları tekrarlamak, çok sayıda benzer soruları cevaplamak, sınav tarihlerinden önce zamanında çalışmak gibi süreçleri ihmal etmeden isteyerek öğrenmek ise başarıyı getirmektedir.
Okan Bal
Uzman Psikolojik Danışman
Eğitim ve Öğrenci Danışmanı
